แหล่งการเรียนรู้: สุภาษิตคำพังเพย

สำนวน สุภาษิต คำพังเพย

ความหมายของสำนวนสุภาษิต

- สำนวน เป็นคำกล่าวที่คมคาย กะทัดรัดงดงาม และฟังดูไพเราะจับใจ รวมเนื้อความของเรื่องยาว ๆ ให้สั้นลง เป็นคำกล่าวที่ใช้ถ้อยคำเพียงเล็กน้อย แต่กินความหมายลึกซึ้ง

- สุภาษิต หมายถึง คำกล่าวที่ดีงาม เป็นคำสั่งสอนที่มุ่งแนะนำให้ปฏิบัติ ให้ประพฤติดี ประพฤติชอบ หรือให้ละเว้น

ตัวอย่าง เช่น

หมวด ก

ไก่งามเพราะขนคนงามเพราะแต่ง หมายถึง คนเราจะสวยได้ก็ด้วยการรู้จักแต่งตัว

กินบนเรือนขี้รดบนหลังคา หมายถึง คนที่เนรคุณ

กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้ หมายถึง ช้าเกินการ ได้อย่างเสียอย่าง

กิ้งก่าได้ทอง หมายถึง คนที่ได้ดี ลืมตัว ลืมอดีต

กินอยู่กับปากอยากอยู่กับท้อง หมายถึง ตัวเองรู้เอง ทำเอง

ไก่แก่แม่ปลาช่อน หมายถึง ผู้หญิงสูงอายุ ที่มีเล่ห์เหลี่ยมแพรวพราว

ใกล้เกลือกินด่าง หมายถึง ใกล้ของดี แต่ไม่ได้กิน

ก่อกรรมทำเข็ญ หมายถึง ทำให้ยุ่งยากลำบากใจ

กิ่งทองใบหยก หมายถึง คู่แต่งงานที่เหมาะสมกัน

กินข้าวร้อนนอนสบาย หมายถึง เกียจคร้าน ขอบทำอะไรจวนตัว

หมวด ข
ขิงก็ราข่าก็แรง หมายถึง    ต่างฝ่ายต่างแรงด้วยกัน
ขี้ริ้วห่อทอง หมายถึง    ดูภายนอกไม่สวยงามแต่ข้างในมีค่ามาก
ข้าวยากหมากแพง หมายถึง    เกิดขัดสนอาหารขึ้นในบ้านเมือง
ไข่ในหิน หมายถึง ของที่ระมัดระวังอย่างมาก
ขบเขี้ยวเคี้ยวฟัน หมายถึง    ทำอาการโกรธจัดเต็มที่
ขมิ้นกับปูน หมายถึง    เป็นศัตรูกัน เข้ากันไม่ได้
ขี้หมูรา ขี้หมาแห้ง หมายถึง    เรื่องเล็ก ๆ น้อย
ข้าวใหม่ปลามัน หมายถึง คนที่แต่งงานกันใหม่ ๆ ย่อมมีความสุขสดชื่น
ขว้างงูไม่พ้นคอ หมายถึง    ไม่รู้ว่าจะทำอย่าไรดี
เขียนเสือให้วัวกลัว หมายถึง    ขู่หรือหลอกให้กลัว

หมวด ค
คางคกขึ้นวอ หมายถึง    คนถ่อยหรือต่ำช้า
คาบลูกคาบดอก หมายถึง    คับขัน สองแง่สองมุม ครึ่งดีครึ่งเสีย
คตในข้องอในกระดูก หมายถึง    ไม่ซื่อ
คบคนจรหมอนหมิ่น หมายถึง    คบกับคนที่ไม่รู้จักกันดี อาจมีอันตรายได้ง่าย

คลื่นกระทบฝั่ง หมายถึง เอะอะเอาประเดี๋ยว แล้วก็เงียบหายไป
คู่เรียงเคียงหมอน หมายถึง การเป็นสามีภรรยากัน
คอตก หมายถึง    ผิดหวังอย่างแรง
คอเป็นเอ็น หมายถึง    เถียงอย่างไม่ลดละ
คมในฝัก หมายถึง    เก่งแต่เงียบไว้ไม่โอ้อวด
คิดบัญชี หมายถึง    แก้แค้น

หมวด ด

ได้พี่เสียดายน้อง หมายถึง    ได้ของสิ่งหนึ่ง ยังเสียดายอยากได้อีกสิ่งหนึ่ง
ดาบสองคม หมายถึง มีทั้งโทษและคุณ อาจดี อาจเสียก็ได้
ดาวล้อมเดือน หมายถึง    มีบริวารแวดล้อมมาก
ดินพอกหางหมู หมายถึง   การงานที่คั่งค้างพอกพูนขึ้นเรื่อย ๆ
ได้ทีขี่แพะไล่ หมายถึง ซ้ำเติมเมือเห็นผู้อื่นเพลี่ยงพล้ำ
เด็กเลี้ยงแกะ หมายถึง คนชอบพูดปดจนไม่มีใครเชื่อถือ
เด็ดดอกฟ้า หมายถึง เอาหญิงสูงศักดิ์มาเป็นภรรยา
ได้หน้าได้ตา หมายถึง    ได้ชื่อเสียงเกียรติยศ

หมวด ต
เต่าใหญ่ไข่กลบ    หมายถึง    ทำผิดแล้วพรางความผิด
ตกนรกทั้งเป็น   หมายถึง     ได้รับความลำบากแสนสาหัส
ตัดหางปล่อยวัด    หมายถึง    เหลือขอจนต้องปล่อยให้ไปตามเรื่อง
ตบมือข้างเดียวไม่ดัง     หมายถึง   อีกฝ่ายหนึ่งไม่ยอมก็ย่อมไม่เกิดผล
ต่อความยาวสาวความยืด    หมายถึง    พูดว่ากันไปกันมา ไม่รู้จักจบ
ตัดช่องน้อยแต่พอตัว   หมายถึง     ตายหนีความลำบากไปคนเดียว
ตักน้ำรดหัวตอ    หมายถึง    พูดเท่าไหร่ก็ไม่รู้เรื่อง
ตาบอดได้แว่น    หมายถึง    ได้ในสิ่งที่ตนไม่มีทางจะใช้
ตีปลาหน้าไซ    หมายถึง    เข้าไปขัดขวางผลประโยชน์ของผู้อื่น
ต่อหน้ามะพลับลับหลังตะโก     หมายถึง   ต่อหน้าทำเป็นดีลับหลังกลับเป็นคนเลว

หมวด ถ
ถึงพริกถึงขิง    หมายถึง    เผ็ดร้อน หรือดุเดือด
ถอยหลังเข้าคลอง    หมายถึง    กลับไปสู่ความไม่ก้าวหน้า
ถอนรากถอนโคน   หมายถึง     ทำลายสิ้นเชื้อสาย
ถอนหงอก    หมายถึง    ไม่นับถือความเป็นผู้ใหญ่ พูดว่าให้เสียผู้ใหญ่
ถึงลูกถึงคน    หมายถึง    รุนแรง
ถอดเขี้ยวถอดเล็บ    หมายถึง    ละพยศ ละความเก่งกาจ
ถีบหัวส่ง   หมายถึง     ไล่ไปให้พ้น ไม่ใยดีอีกต่อไป
ถูกเส้น    หมายถึง    เข้ากันได้ ชอบพอกัน
เถรตรง      หมายถึง ซื่อหรือตรงเกินไป ไม่มีไหวพริบ
ถ่านไฟเก่า     หมายถึง   คนที่เคยเป็นคู่รักกันมาก่อน แม้เลิกกันไปเมื่อมาพบใหม่ก็อาจรักกันได้